Ön ve arka çapraz bağ nerede bulunur ve görevleri nedir?

 

Diz eklemi içinde 2 önemli bağ vardır: ön çapraz bağ (öçb) ve arka çapraz bağ. Görevleri; diz eklemini oluşturan 2 büyük kemiğimiz olan femur ve tibian’ın  birbirleri üzerinden fazla hareketini engelleyen, dizin anatomik yapısına göre bükülmesini belli sınırlarda tutmaya yarayan bağlardır.

​

Bu bağlar spor yaralanmaları en sık olmakla birlikte trafik kazaları ve yüksekten düşme sonucu yırtılabilir veya kopabilir.

​

Arka çapraz bağ yaralanması ise daha az görülür sebebi ise daha kuvvetli bir bağ olmasıdır. Genellikle yüksek enerjili travmalar sonucu oluşur. Arka çapraz bağ yırtıklarına çoğunlukla ön çapraz bağ yırtıkları da eşlik eder. Ön çapraz bağ yırtıkları spor yaralanmaları ile oluştukları için menisküs yırtıkları da ÖÇB yırtıklarında sık görülür.

​

Ön çapraz bağ kopmaları nasıl anlaşılır ?

Ön çapraz bağ kopmaları genellikle spor yaralanmaları sonucu oluşur. Öçb kopması teşhisi; hastanın ifadesi, muayene ve MR görüntülenmesi ile hekim tarafından konur.

​

Kopma, ayak yerde sabit iken diz üzerinde bedenin dönmesi yani rotasyonu ile meydana gelir. Hastaların bazıları patlama tarzında bir kopma sesi duyabilirler. Bağın kopması ile birlikte diz içine kanama olur ve diz yavaş yavaş aynı gün içinde şişmeye başlar. Diz içi kanama çok olursa hastalarda dayanılmaz ağrı hissi olabilir. Çoğu zaman diz içi kanamanın (hematomun) bir ortopedist tarafından enjektör yardımı ile boşaltılması ve hastanın ağrısının dindirilmesi gerekir.

​

Ön çapraz bağ kopması sonucu hastalarda nasıl bir klinik belirti olur?

Öçb kopması sonucu diz kendini stabilize eden en önemli bağlardan birinden yoksun kalmış olur. Hastaların çoğunun dizinde zaman zaman kendiliğinden boşalma hissi olur. Aktif spor yapan sporcularda diz kasları güçlü olduğu için boşalma hissi olmayabilir; fakat  spor yapmaya başladıklarında dizlerinde ön çapraz bağ olmadığı için diz tekrar dönecektir ve kendilerinde bir  güvensizlik hissi yaratacaktır.

​

Öçb kopması ameliyatsız tedavi edilebilir mi?

Öçb bir bağ olması nedeni ile ve konumu gereği koptuğu yere tekrar yapışması söz konusu değildir. Öçb yokluğunda diz hareketleri evrimsel gelişimimize uygun olarak hareket etmeyecek (dönme sonrası kayma şeklinde), önce kayacak sonra dönerek bükülecektir. Bu yüzden ön çapraz bağı kopmuş hastaların dizinde zaman içinde yaşlarına göre erken gerçekleşmesi muhtemelen olan bir kireçlenme problemi baş gösterecektir. Ayrıca mesleki anlamda spor yapan profesyonel sporcularda, mesleki yaşamlarına geri dönmeleri için bağın tekrar rekonstrüksiyonu yani nakli gerekir.

​

Öçb ameliyatı nasıl bir ameliyattır? Süreç nasıl işler?

Öçb ameliyatı kapalı yöntemle (artroskopik) yapılan, çoğunlukla hastanın kendi diz çevresindeki bağların alınarak diz içine özel bir yöntem ile kemiklere kanal açılarak nakli ile yapılan bir ameliyattır.

​

Ameliyat süreci olarak; hasta ameliyat öncesi hazırlanır, ameliyat günü randevusu verilir. Ameliyat süresi ortalama 1.5- 2 saat kadardır. Hastanede kalış süresi 2 gündür. 3 hafta süre ile hasta ameliyat olmuş dizinin üzerine bastırılmaz ama diz egzersizleri verilir; çünkü diz kaslarının güçlendirilmesi gerekir.

​

3 hafta sonra dizinin üzerine yavaş yavaş yük verilir. Ardından 3-4 hafta kadar da hastanın, bir Fizik Tedavi Uzmanının gözetiminde profesyonel fizik tedavi alması sağlanır.