Güncel Diz Protezi Sorunlarına Yaklaşım
Son yıllarda diz kireçlenmesinin tedavisinde diz protezi uygulamaları çok artmıştır. Protez uygulama tekniklerinin gelişmesi ve protezlerdeki teknik iyileştirmeler; daha iyi protezlerin yapılması ile birlikte ameliyat edilen hasta sayısında belirgin bir artış vardır. Ameliyat sayısı arttıkça ameliyat sonrası sorunlar da artmaktadır.
Diz protezi ameliyatından sonra ağrı her zaman protezin değiştirilmesi gerektiği anlamına gelmez. Doğru tanı koymak için tam bir değerlendirme yapılmalıdır. Tekrardan diz protezi (revizyon) ameliyatı yapılacaksa buna iyi bir değerlendirmeden sonra karar verilmelidir. Yanlış veya eksik değerlendirme yapılan ameliyatın başarı şansı düşürecektir.
Günümüz de total diz protezi çok başarılı ve sağlam bir uygulama haline gelmiştir. Bu nedenle ameliyat sayıları artmakta ve hastalar nerdeyse daha gençleşmektedirler. Gelecek yıllarda da ameliyat sayısı artacaktır. Buna mukabil komplikasyonlar ve başarısızlık sayısında da artış olacaktır. Diz protezi ameliyatlarından ortalama 6 ay sonra da ağrının belirgin devam etmesi başarısızlık olarak değerlendirilebilir; fakat ağrı her zaman proteze bağlı değildir. Diz protezi ameliyatlarının başarısızlık nedenleri sıklık sırasına göre aşağıda sıralanmıştır:
- Hareketsizlik
- Eklem sertliği
- Uzatıcı mekanizma arızası
- Enfeksiyon
- Diz önü ağrısı
- Aseptik gevşeme (enfeksiyonsuz gevşeme)
- Eklem dışı nedenler
Dengesizlik (instabilite)
Total diz protezlerinde başarısızlığın en sık görülen sebebidir. Tüm diz revizyonlarının (tekrar ameliyatlarının), %10 ila %20 si bu sorundan kaynaklanır. Ameliyat sonrası ilk 5 yılda genel komplikasyonların yaklaşık % 26 'sını temsil eder ve geç enfeksiyonlardan sonra en sık revizyon nedenidir. Hastalar bu durumu pek tanımlayamazlarsa da dizde ağrı ve fonksiyon bozukluğu vardır. Aşağıdaki bu durumlar dengesizliği (instabiliteyi) etkiler:
- Şişmanlık
- Kas patolojileri
- Kalça ve ayak deformiteleri
- Nörolojik problemler
Eklem Sertliği
Total diz protezlerinden sonra nadir bir komplikasyondur. Ameliyat öncesi zaten diz hareketlerinin çok kısıtlı olması, biyolojik yatkınlık, ameliyat esnasında yaşanan problemler, hastaların psikolojik durumları ve ameliyat sonrası yetersiz rehabilitasyon eklem sertliğine yol açabilir.
Uzatıcı Mekanizma Arızası (Quadriceps Tendon Kopması veya Yaralanması)
Ayakta durma mekanizma (dizde, ekstansor mekanizma) bozukluğu hastaların %1-12 arasında bildirilmiştir. Bunun en çok görülen sebebi düşmedir. Daha az sıklıkla da ameliyat sonrası değişen diz-kalça açısı, quadriceps tendonunun zayıflığı veya hastaya yapılan kortizonlar olabilir.
Enfeksiyon
Total diz protezlerinde en sık görülen ağrı nedenlerinden biridir. ABD'de %25 – 43 septik gevşemeler bildirilmiştir. Enfeksiyon kriterleri şunlardır:
Major Kriterler;
- Eklem ile ilişkili bir akıntının varlığı
- Arka arkaya alınan özdeş 2 mikroorganizmanın pozitif kültürü
Minör Kriterler
- CRP yüksekliği
- Eklem sıvısında yüksek beyaz küre sayısı (WBC)
- Eklem sıvısında Polimot-rf nükleer nötrofil
Hastada enfeksiyon riskini arttıran nedenler şöyle sıralanabilir.Kontrolsüz diabetus, yetersiz beslenme, aktif karaciğer ve kronik böbrek hastalığı, sigara, alkol ,erkek cinsiyeti immün yetmezlik, enflamatuar artrit.
Klinik muayneden önce iyi bir hikaye alınması önemlidir:
- Ağrı zamanı
- Hastanın diş ile ilgili problemlerinin varlığı
- Operasyon süresinin uzunluğu
- Aşırı yara drenajı kan transfüzyonu miktarı gibi. Sessiz enfeksiyonlar tarif edilmiştir. Revizyon sonrası pozitif kültürler bildirilmektedir.
Enfeksiyonu düşündüren bulgular eklemde ağrı, hassasiyet, ısı artışı (her zaman olmak mecburi değil), akut dönemde (ilk 3 ay) dedimantasyon yüksekliği - 100 Mg/L dan fazla değilse bir değeri yoktur.- Kronik dönemde (ilk 6 aydan sonra) sedim 30 mg/L 'den yüksek CRP 10 mg./L den yüksek ise enfeksiyon için eklem yıkaması ve kültür- antibiogram yapmak gerekir.
