Ön Çapraz Bağ Ameliyatları

Ön çapraz bağ (ÖÇB) (anterior cruciate ligament=ACL); dizimiz de rotasyonu ve aşırı hareketi hem kontrol eden, hemde yönlendiren bir oluşumdur. ÖÇB deki kopma veya bozulma diz ekleminin rotasyonel, hızlandırıcı ve yavaşlatıcı  diz hareketlerin de stabilliği muhafaza etme yeteneğini değiştirerek,  mekanik arızalara yol açmakta, zamanla dizin biomekaniğine uymayan hareketlenmelerle dizin kıkırdak yapısı aşınmakta ve orta ve ileri yaşlarda diz kireçlenmesine sebep olmaktadır. Ilk kopma anında ön çapraz bağ kopmasına ; menisküs yırtığı, iç ve dış kollateral bağ yırtıkları ve kemik iliği ödemi oluşabilir. Menisküs yırtığı sıklıkla oluşur. Özellikle  İç menisküs (medial) menisküs yırtığı daha sıklıkla eşlik eder. Lateral menisküs de ilk yaralanmada yırtılmazsa uzun vadede hareketsizlikten dolayı kronik hasar oluşur. İstatistiksel olarak Amerika da yılda 200.000 den fazla ÖÇB yaralanması olan hasta tedavi görmektedir. Bunların çoğuna cerrahi rekonstrüksiyon yapılmaktadır.ÖÇB yaralanmalarının %58’i spor yaralanması sonucu oluşmaktadır. Daha sonra meslek kazaları ve trafik kazaları bu istatistiği izlemektedir.

Ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu  ameliyatlarının sonuçları

ÖÇB ameliyatının amacı hastanın tekrar eski mesleki ve sporal yaşamına geri dönmesini sağlamaktır. Ülkemizde sağlıklı istatistiksel sonuçlar olmadığı için genellikle Amerika, Avrupa ve Japonya kaynaklı istatistikler yayınlamaktadır. 2017 yılında Amerika da 5.770  ön çapraz bağ ameliyatı olmuş hastanın %90’ı dizinin  normale yakın veya normal olduğunu söylenmektedir.

Hastaların %85'inin uluslararası diz muayene değerlendirme kriterlerine göre normal yada normale yakın sonuçlar vermekte,fakat hastaların %62 si eski spor yaşamına dönebilmişlerdir.Bu sonuç bize göstermektedir ki;profesyonel spor yapabilme kabiliyetini hastaların  çok iyi bir cerrahi müdaheleye rağmen ancak %62’nin kazandığını göstermektedir. Çok enterasan sonuçlardan biri de Amerikan futbolunda ön çapraz bağı kopan sporcular arasında oyun kurucularda başarı % 92 iken daha çok yüklenme yapan, efor sarfeden yani dizene daha fazla yüklenen aynı ameliyatı geçirmiş forvet oyuncuların da başarı oranı %64.3 olmuştur. Uzun vadede ameliyat başarısını etkileyen faktörlerin başıda hastanın yaşı, cinsiyeti ve sigara kullanıcısı olup olmaması olarak sıralanabilir. Hastanın yaşının ileri olması, kadın olması ve sigara kullanması yeni konan bağın başarı şansını düşürmektedir. Ameliyat başarısını yani dizin yaralanmadan önceki halindeki spora dönüşü etkileyen önemli faktörlerden biri de ameliyatlı dizin hasta da yarattığı psikolojik yetersizlik imajıdır. Hastanın dizine güvenmemesi en başlıca sebeptir. Ameliyat sonrası hem quadriceps  hemde hamstring kaslarının eski gücüne dönebilmesi için rehabilitasyon şarttır.

Ön Çapraz Bağda Kopan Bağın Yerine Nakledilecek Bağın Seçimi

Patellar tendon otogrefti ile hamstring greflerinin sonuçları açısından pek bir fark yoktur. Her iki tendon graftide benxzer sonuçlar göstermektedir. Kemik gelişimini tam tamamlamamış hastalar da  ve genelde de daha çok hamstring grefleri tercih edelmektedir. Patellar tendon grafi alınmasından sonra patella (diz kapağı) kemiği kırığı oluşma olasılığından dolayı daha invaziv bir girişimdir.sonuç olarak gref seçimi cerrahın tercihine;hangi gerfti daha kolay ve iyi şekilde almasına bağlıdır.

Allogref kullanımı (kadavra kaynaklı) ön çapraz bağ ameliyatlarında artık günümüz de kullanımı son derece azalmıştır. Özellikle antijenik yapıda olması,viral enfeksiyonları  bulaştırabilmesi, kadavradan alındıktan sonra greftin sterilizasyon (Ultraviole vb) yöntemlerin bağın mukavemetini azaltması neticesiyle artık  pek tercih edilmemektedir.